Początki Opactwa zakonu cystersów

Opactwo cystersów Sulejów ma długą własną historię.

W XII wieku na ziemiach polskich, w dolinie rzeki Pilicy zjawiło się dwunastu mnichów z Opactwa Morimond wywodzącego się z Francji. Nazwa opactwa wywodzi się zj. łacińskiego „mori mundo”, co oznacza wyrzeczenie się świata i życie w samotności oraz obleczeniu ciszy. Sama nazwa „cystersi” wywodzi się od łacińskich słów: cistella – sitowie wodne albo cisterna – podmokły teren – miejsce pierwszego powstania klasztoru w Citeaux.
Cysteri od zawsze słynęli z uprawiania ziem, hodowali bydła oraz produkcji wina, budownictwa. Ubiór mnichów składa się z białego habitu oraz czarnego przepasanego szkaplerza płóciennym pasem. Pierwsi mnisi zostali sprowadzeni do Polski przez króla Kazimierza Sprawiedliwego. Natomiast klasztor Cystersów w Sulejowie powstał w 1176 roku.

W czasie drogi na bitwę pod Grunwaldem w 1410 r., w Opactwie Sulejowskim gościł król Polski Władysław Jagiełło.

Od 19 lipca roku 1986 klasztor jest zarządzany przez ojców cystersów z Wąchocka.

Jest to niezwykle klimatyczne i urokliwe duchowo miejsce, w województwie łódzkim, a także jeden z najlepiej zachowanych aż do dzisiejszych czasów obiektów cysterskich w całej Europie. Opactwo dzięki specjalnemu rozporządzeniu Prezydenta RP uzyskało osobisty status- pomnika historii.

Dookoła terenów opactwa, a zwłaszcza klasztoru i kościoła cysterskiego ulokowane się zabudowania gospodarcze oraz obronne. Przetrwała również do dziś, jedna ściana dormitorium, czyli dawnego miejsca odpoczynku cystersów oraz 6 baszt m. in.: Attykowa z flankami, rycerska, najwyższa Krakowska, muzyczna mająca kształt walca, a także Opacka i najstarsza z nich, baszta Mauretańska
W dawnych budynkach gospodarczych utworzono Hotel w Podklasztorze wraz z restauracją. W podziemiach hotelu znajduje się wybudowany: nowoczesny basen kąpielowy. Goście równocześnie mogą korzystać z sauny, bilarda, stołu oraz tenisa stołowego zaś dzieci z oddzielnego placu zabaw.

Na terenie Opactwa realizowane było wiele produkcji filmowych m. in. „Potop” Andrzeja Wajdy (1974) „Naznaczony” Bartka Kurowskiego i Kuby Nieścierowa (2008).
W cysterskim kościele odbywają się doroczne koncerty oraz festiwale organowe, będące częścią Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej „Kolory Polski” imprezy organizowanej w ramach Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina.

Zwiedzając wnętrze świątyni, warto zobaczyć: dwukondygnacyjne dekoracje snycerskiej zaplecków i przedpiersi stalle (ławki mnichów) z II połowy XVIII wieku, obrazy pięknych rokokowych kartuszy. Przedstawiające papieży: Benedykta XII, Aleksandra III, Eugeniusza III i Urbana IV oraz sześć późnobarokowych konfesjonałów z pierwszej połowy XVIII w., a także drewnianą, polichromowaną ambonę z baldachimem. Polichromie przedstawiają apostołów oraz zmarłych opatów.
Zwłaszcza na szczególną uwagę zasługują organy pochodzące z drugiej połowy XVII w. Zostały one zrekonstruowane po nieumiejętnym demontażu instrumentu w latach 70-tych ub. wieku. Zbudowane są one z ponad 1200 piszczałek. Największa z nich waży 600 kg, zaś najmniejsza jest wielkości wkładu do długopisu.